ලෝක ප්රකට පංච මහා විල් අතර ජලය ගලා යන්නේ ඒවායේ උස් මට්ටම්වල වෙනස්කම් වලට අනුව බටහිර සිට නැගෙනහිර දෙසටයි.සුපිරියර් විලෙන් හියුරන් වලට එන ජලයත් , මිචිගන් විලෙන් එකතු වෙන ජලයත්, ඊළඟට එකතු වන්නේ ඊරි විලට යි. ඊරි විලේ ජලය ඔන්ටාරියෝ විලට වැටී ශාන්ත ලෝරස් ගංගාව දිගේ අත්ලාතික් සාගරය කරා යනවා. ඊරි විලේ ජලය ඔන්ටාරියෝ විලට වැටෙන්නේ සුප්රකට නයගරා දිය ඇල්ල ( Niagara Falls) හරහායි.
පංච මහා විල් අතර ගමනාගමනය භාණ්ඩ ප්රවාහනයට සේම ආරක්ෂක සහ විනෝදාස්වාදන හේතු මත වැදගත් වෙනවා. වෙලන්ඩ් ඇළ මාර්ග පද්ධතිය බිහිවන්නේ එලෙස නයගරා ඇල්ල මඟ හැර ඊරි විලේ සිට ඔන්ටාරියෝ විලට යන්නටයි. එය ඊරි විලේ පෝර්ට් කොල් බෝන් ( Port Colborne) සිට ඔන්ටාරියෝ විලේ පොර්ට් වෙලන්ඩ්( Port Welland ) දක්වා දිව යනවා. 1812 දී බ්රිතාන්ය හමුදාවන්ට ඇමෙරිකානු ප්රහාරයෙන් ලද බලපෑමත්, වාණිජ කටයුතු සඳහා මොන්ට්රියල් නගරයේ කේන්ද්ර කරගෙන ක්රියාත්මක වූ වෙළඳ ප්රජාවගේ වුවමනාත් නිසා මුලින්ම මේ සඳහා උත්සාහ දැරුණේ 1817 දී. ඒ සඳහා පිරිස් සංවිධානය වී පළමු වෙලන්ඩ් ඇළ මාර්ග පද්ධතිය ක්රියාත්මක වුණේ 1824 සහ 1833 කාලයේදී. සැතපුම් විසි අටක ඒ පද්ධතිය ඕක් දැවයෙන් නිර්මිත දොරටු හතළිහක් හරහා ක්රියාත්මක වූ බව සඳහන්. ඒවා අඩි විසි දෙකක් පළල අඩි අටක් ගැඹුරු ඒවා වුණා . අගුළුවල මුළු දිග ප්රමාණය අඩියක එකසිය දහයක්.
දෙවන වෙලන්ඩ් ඇල මාර්ග පද්ධතිය 1842-1853 කාලයේ දී සැතපුම් 28 ක් දිගට ඉදි වුණා. මේසන් බදාමයෙන් සැකසුණු ඒ අගුළු විසිහය (26) අඩි විසි හයාමාරක් පළල(26 1/2') අඩි දොළහක්(12') ගැඹුරු එකක්. අගුළුවල මුළු දිග ප්රමාණය අඩියක සිය පනහක් (150'). තුන්වන වෙලන්ඩ් ඇල මාර්ග පද්ධතිය 1872- 1887 කාලයේදී සැතපුම් 23ක් දුරට ඉදිවුණා එයට මේසන් බදාමයෙන් ඉදි වූ අගුළු විසිපහක්(25) ඇතුළත්. අඩි 45ක් පළල අඩි 14 ක් ගැඹුරු ඒවා වල මුළු දිග ප්රමාණය අඩි 270ක්.
දැන් ඔබ දකින හතරවන වෙලන්ඩ් ඇල මාර්ග පද්ධතිය එදා 1913 සිට 1932 අතර කාලයේදී කොන්ක්රීට් බදාමයෙන් නිමවුණු අගුලු අටකින් සමන්විත එකක්. මුළු ඇලමාර්ගය දිගින් සැතපුම් විසි හතක් ( 27) වෙනවා. අඩි අසූවක්(80') පළල අඩි 25 හමාරක් (25 1/2') ගැඹුරු ඒ අගුළු අඩි අටසිය පනහක(850') දිගින් යුක්තයි. එක් අගුලක් පුරවන්නට ජල ලීටර් මිලියන 94.5 අවශ්ය වෙනවා. ගුරුත්වයෙන් පිරවෙන නිසා එයට ජල පොම්ප අවශ්ය වෙන්නේ නෑ. ඒත් අගුලක් ජලයෙන් පුරවන්නට ගතවන කාලය විනාඩි දොළහක්.
මීටර් එකසිය අසූ තුනක උස පරතරය පඩිපෙළක පඩි බසින්නා සේ ක්රම ක්රමයෙන් පහත බසමින් නැව් සහ යාත්රා ගමන් කරන්නේ මේ අගුළු අට හරහා. වෙලන්ඩ් ඇල මේ මාර්ගයේ මේ විදිහට යාත්රා ගමන් කරද්දි ඇළ හරහා ගමන් ගන්නා වාහන සහ දුම්රිය මාර්ග සදහා ඉහල පහල යන පාලම් හතක්(7) සහ ඇල මාර්ගයට යටින් යන උමග තුනක්(3) තිබෙනවා. සංචාරයට කැමති කෙනෙකුට මේවා ඉතා වැදගත්කමක් ඇති දර්ශනීය පරිශ්ර නිසා අටවන(8) සහ තුන්වන(3) අඟුල් පරිශ්රවල නැරඹුම් මධ්යස්ථාන පිහිටුවා තිබෙනවා . ඒ නිසා අන්තර්ජාලයෙන් කලින් වේලාව දැනගෙන එම ස්ථානයකින් නැවක් ගමන් ගන්නා හැටි ඔබට පහසුවෙන්ම බලන්නට පුළුවන්.
ඊරි විලේ වතුර ඔන්ටාරියෝ විලට ගෙනයන නයගරා ගඟට වතුර වැටෙන්නේ අඩි 167 ක් තරමේ උස පරතරයක් තියෙන අශ්ව ලාඩම් (Horse shoe Falls ) ඇල්ල සහ ඇමෙරිකන් දිය ඇලි හරහා( American Falls, Bridal Veil Falls). යාත්රා වලට ඒ ඇලි හරහා යන්න බැරි හින්දා එයට පිළියමක් විදිහට තමයි මේ වෙලන්ඩ් ඇල හදලා තියෙන්නෙ. මේ අගුල් 7 හරහා යාත්රා ක්රම ක්රමයෙන් ඒ අඩි 167 ක උස පරතරය පහත බැස්සවීමත් , ඉහල නැංවීමත් කරන්නේ හරියට පඩිපෙලක් නගින බහින විදිහටයි. ලෝකයේ ලාබ දායීම ප්රවාහන මාධ්යය වන ජලය හරහා භාණ්ඩ ප්රවාහනය නිසා ට්රක් රථ, දුම්රිය ගැල් මගින් කලයුතු භාණ්ඩ ප්රවාහනයෙන් කොටසක් මේ පංච මහා විල් සහ ශාන්ත ලෝරන්ස් ගඟ හරහා වූ ජල මාර්ග පද්ධතියෙන් ඉටු වෙනවා.
මේ මාර්ගය හරහා ගමන් ගන්නා නැව් ප්රධාන වශයෙන් තිරිඟු,යපස් සහ ගල් අඟුරු ප්රවාහනයේ යෙදෙනවා. ගෙනයන බර ප්රමාණය අනුව මුදල් අයවන ක්රමවේද යටතේ මේ මාර්ගය භාවිතයට වර්තමානයේදී ගෙවන මුදල කැනේඩියානු ඩොලර් 19,000 සිට තිස් අටදාහක් අතර මුදලක්. විනෝදාස්වාදන යාත්රා වෙනුවෙන් එක දිශාවක ගමනකට ඩොලර් 320 ක ස්ථාවර ගාස්තුවක් ගෙවන්නට වෙනවා. තුන්වන දොරටුව අසල ඇති නිරීක්ෂණ මධ්යස්ථානයට නෑදෑ හිතවතුන් සමඟ මම කිහිප වතාවක්ම ගොස් තිබෙනවා.
වෙලන්ඩ් ඇල තුල මේ අගුළු ක්රියාත්මක වන ආකාරය මේ විඩියෝවෙන් ඔබට බලන්නට පුළුවන්.
සේයාරූ - අන්තර්ජාලයෙන් Google Images
සියළු හිමිකම් මුල් හිමිකරුවන් සතුයි.
බ්ලොග් ලියන හිතවත් රචකයින්ටත්, සිංහල බ්ලොග් කියවන සැමටත් නීරෝගීමත් වාසනාවන්ත 2025 වසරකට ආසිරි ගෙන එන්නට කැමතියි.
.jpg)
මේ සටහන ගැන ඔබේ අදහස් පහතින් ලියන්න. ඔබේ ගුණ දොස් මගේ ඉදිරි නිරමාණ එළිය කරාවි
.jpeg)
.jpg)
.jpg)
